Salih Zeki Bey ve Bilim Felsefesi

Özet

Bu çalışmada, Türk bilim tarihi ve felsefesinin kurucularından olan matematikçi Salih Zeki Bey’in bilim felsefesi çalışmalarını inceledik. Bunun için öncelikle yaptığı tercümeler ve telif eserleri derledik. Özellikle Fransızcadan Türkçeye yaptığı kitap çevirileri yazımızın ana eksenini oluşturdu. Bu bağlamda değerlendirdiğimiz başlıca eserler Poincaré ve Bertrand’ın Salih Zeki Bey tarafından yapılan tercümeleridir. Poincaré, uzlaşımcı bilim felsefesinin kurucusudur. Önerdiği felsefî yaklaşım XX. yüzyıl bilim anlayışını derinden etkilemiştir. Salih Zeki Bey bu felsefi yaklaşımı Türk felsefe geleneğine tanıtarak kanaatimizce bilim felsefesinin gelişiminde çok önemli bir rol oynamıştır. Diğer önemli bir tercüme eser de Bertrand’ın ders kitabı niteliğindeki Bilim Felsefesi’dir. Bu iki eser dönemin başta metodoloji olmak üzere aşağı yukarı bilim felsefesinin önemli tüm konularını içermektedir. Salih Zeki Bey’in bu tercümeleri haricinde mantık alanındaki çalışmalarına da değindik. Hem Poincaré’nin çevirilerinde Avrupa’da cereyan eden yeni mantık çalışmaları hem de müstakilen yazdığı makalelerde bu mantık çalışmalarını ele almıştır. Ayrıca skolastik anlayış ve pozitivizm gibi bilim felsefesi ile doğrudan irtibatlı olmasa da kendi bilimsel yaklaşımını ortaya koyan çalışmalarını da tanıtmaya çalıştık. Sonuç olarak kendisinin Türk bilim felsefesine yaptığı katkıları ifade etmeye çabaladık.