Ontolojik Kayıtsızlığa Etik Başkaldırı Figürleri Olarak Antigone ve Rispa Bath Aya

Levinasçı Bir Okuma

Özet

Öz

Levinas’ın felsefesi etiği, ben ve Başkası arasındaki sonsuz sorumluluk ilişkisiyle düşünür ve son dönemi itibarıyla mutlak bir kutsiyet felsefesine dönüşür. Bu dönüşüm, bir yandan etiği tekil etik ilişkiler düzeyinde sarsılmaz kılarken, diğer yandan çok sayıda Öteki’lerin veya Üçüncü’lerin olduğu bir dünyada, kaçınılmaz olarak çoğulluğu, eşitliği, karşılıklılığı, adaleti ve evrenselliği tartışmayı gerekli kılar.  Ancak bu gereklilik Levinas için kutsi etik ilişkiden vazgeçmek veya etik düşüncenin ana hattını bütünüyle değiştirmek anlamı taşımaz. Aksine,  kökenini ontolojik düşünüşün dinamiklerinde bulan metafizik geleneğin doğurduğu ve Levinas tarafından Başkası’na karşı kayıtsızlık/ilgisizlik olarak dillendirilen ontolojik bakışın temeline yerleşmesi gereken bir etik duyarlık ihtiyacı olarak varlığını sürdürmeye devam eder. Bu doğrultuda Antigone ve Rispa Bath Aya da özgürlük ve karşılıklılığı talep eden ontolojik kayıtsızlığa karşı mücadele veren direnişçiler olarak konumlanırlar. Grek Tragedyasının ebedi karakteri Antigone ve Yahudiler’in Antigonesi Rispa, Başkası’nın ölümü ve ölü bedeni karşısında gösterdikleri etik tavırları ve tuttukları yas nedeniyle hem tragedya geleneği ile Yahudi geleneğini bir arada düşünmeyi sağlamakta, hem de Levinasçı etiğin -Başkasının sonsuz sorumluluğu, Başkası’nın rehini olma, Başkası’nın ölümü ve sorumluluk, Başkası’nın yerine geçme, etik ve politik adalet ilişkisi- kavramları aracılığıyla kutsiyet etiğini politik alanda işlevsel hale getirmektedirler. Biri kurmaca diğeri gerçek olan bu iki kadın figürün Levinas’ın kutsiyet etiğiyle birlikte ele alınması bitimsiz Antigone yorumlarına bir yenisini katma girişimidir. Makalenin amacı, Antigone ve Rispa’nın “Başkası’nın ölümü” karşısında gösterdiği “sorumluluk ve feragat” eylemleriyle Levinasçı kutsi etik sembolleri ve etik ile politika arasındaki çatışmayı etik lehine dönüştüren aktörleri olduğunu göstermektir.

 Anahtar Kelimeler: Levinas, Antigone, Rispa Bath Aya, kutsiyet, Başkası’nın ölümü, sorumluluk.