Boris Hessen ve Clifford D. Conner’ın Bilim Tarihine Yaklaşımlarının İncelenmesi

Özet

Bu çalışmada; Boris Hessen ve Clifford D. Conner’ın bilim tarihine yaklaşımları incelenecektir. Her ikisi de bilim tarihinin “kahramanlar” üzerinden anlatılmasının eksiklerini serimlemektedirler. Hessen, bilimsel devrimde doruk noktası olan Newton ve eserinin bariz bir şekilde çağının toplumsal, ekonomik ve teknolojik ortamının ürünü olduğunu iddia etmektedir ve 16. ve 17. yüzyıl bilim edimini “dışsalcı” bir yöntemle ele almaktadır. Bu anlamda, 20. yüzyıl boyunca bilim tarihi disiplininde süregelen “içselcilik” “dışsalcılık” tartışmasının fitilini ateşleyen kişilerden birisi olmuştur. Conner ise bilimin gelişiminde asıl pay sahiplerinin, zanaatkârlar ve meslek grupları olduğunu belirtmektedir. Her iki yazara göre ise teknoloji bilimi öncelemektedir. Çalışmada bilim tarihi disiplininin bahse konu kavramları, tarihi perspektif içerisinde özetlendikten sonra Hessen’in bilim tarihine yaklaşımının ufuk açıcı sonuçları gösterilecektir. Ancak söz konusu yaklaşımın, bilimin gelişimi ile ilgili tahlil ve açıklamalar içermesi bir tarafa bilim tarihini de bir üst-anlatı olan Marksist teorinin savunu alanı olarak görmesi eleştirilecektir. Benzer şekilde Conner’ın da “büyük adam” teorisine karşı çıkarken “büyük avam” teorisi tabir edilebilecek bir başka aşırı yoruma sürüklendiği gösterilecek; indirgemeci aşırı yorumlarının sebebi tartışılacaktır.