Paul Ricoeur’ün Üçlü Mimesis Anlayışı ve Edebiyatın Etkileme Gücü


Özet Görüntüleme: 184 / PDF İndirme: 67

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.12800279

Anahtar Kelimeler:

Ricoeur, Mimesis, Muthos, Olayörgüleştirme, Yazınsal Metin, Göndergesellik, Yapısalcılık

Özet

Bu yazıda Paul Ricoeur’ün üçlü mimesis anlayışı üzerine yoğunlaşarak yazınsal metinlerin metin dışı dünyaya nasıl göndermede bulunduklarını göstermeye çalışıyorum. Ricoeur’ün mimesis kuramı, Aristoteles’in mimesis anlayışının genişletilmiş ve radikal bir yorumudur. Ricoeur mimesis kavramının tam anlamıyla kavranabilmesi için onu muthos kavramı ile bir bağlılaşıklık içinde yorumlamamız gerektiğini savunur. Öte yandan “muthos”u durağan ve kapalı bir sistem olarak anlaşılan “olay örgüsü” olarak değil “olayörgüleştirme” olarak çevirerek mimetik etkinliğe okuru da içine alan dinamik bir anlam katar. Bu yolla Ricoeur, kurmacanın göndergesel işlevini yeniden tesis eder, okuru edilgen rolünden çıkararak mimetik etkinliğin etkin bir katılımcısı haline getirir ve mimesisi salt bir kopya olarak anlaşılmaktan kurtarıp üretken bir gönderge olarak yeniden yorumlar. Ricoeur’ün yaklaşımı, yapısalcı ve göstergebilimsel eleştirilerin metnin dışına çıkmasını engelleyen “kapalı sistem” anlayışına karşı bir tavır almaktadır. Ricoeur, metnin yaşam, eylem dünyası ile bağlantılı olduğunu savunur, yazınsal metin dolayımlı bir yoldan eylem dünyasına göndermede bulunur ve okurun bu dünyayı kavrama ve anlamlandırma biçimini yeniden şekillendirir. Bu biçimlendirme okuma eylemi esnasında gerçekleşir. Okuma eylemi okurun dünyasından başlayıp yazınsal kurmacanın içinden ilerleyerek yeniden okurun dünyasına dönen çok katmanlı bir süreçtir ve bu süreci anlamak için Ricoeur fenomenolojinin ve hermeneutiğin araçlarına başvurmamız gerektiğini savunur. Bu fenomenolojik hermeneutiğin görevi yaşamdan kaynaklanan ve yaşama doğru akan bu işlemler dizisini yeniden yapılandırmaktır. Sonuç olarak, Ricoeur’ün mimesis kuramı, Platoncu mimesis kavramından Aristotelesçi mimesis kavramına geçişi sağlayarak, kurmacanın göndergesel işlevini sürgün edildiği yerden geri çağırır ve edebiyatın kendine özgü dönüştürücü gücünü ortaya koyarak kurmaca ve gerçeklik arasındaki ilişkiye dair özgün bir açıklama sunar.

Referanslar

Aristoteles. 2017. Poetika (Şiir Sanatı Üzerine). Çeviren Nazile Kalaycı. Ankara: Pharmakon Kitap.

Gorospe, Athena E. 2007. Narrative and Identity: An Ethical Reading of Exodus 4. Leiden: Brill.

Ingarden, Roman. 1973a. The Cognition of the Literary Work of Art. Çeviren Ruth Ann Crowley ve Kenneth R. Olson. Evanston: Northwestern University Press.

---. 1973b. The Literary Work of Art: An Investigation on the Borderlines of Ontology, Logic, and Theory of Literature. Çeviren George G. Grabowicz. Evanston: Northwestern University Press.

Iser, Wolfgang. 1980. The Act of Reading: A Theory of Aesthetic Response. Baltimore: Johns Hopkins University Press.

Jauss, Hans Robert. 1982a. Aesthetic Experience and Literary Hermeneutics. Çeviren Timothy Bahti. Minneapolis: University of Minnesota Press.

---. 1982b. Toward an Aesthetic of Reception. Çeviren Timothy Bahti. Minneapolis: University of Minnesota Press.

---. 1989. Question and Answer: Forms of Dialogic Understanding. Çeviren Michael Hays. Minneapolis: University of Minnesota Press.

MacIntyre, Alasdair. 1985. After Virtue: A Study in Moral Theory. London: Duckworth.

---. 1986. “The Intelligibility of Action.” Rationality, Relativism and the Human Sciences içinde, derleyen Joseph Margolis, Michael Kraussz ve Richard M. Burian, 63-80. Dordrecht: Martinus Nijhoff Publishers.

Melberg, Arne. 1995. Theories of Mimesis. Cambridge: Cambridge University Press.

Ricoeur, Paul. 1984. Time and Narrative. Çeviren Kathleen McLaughlin ve DavidPellauer. 3 vols. Vol. 1. Chicago: University of Chicago Press.

---. 1985. “The Text as Dynamic Identity.” Identity of the Literary Text içinde, derleyen Mario J. Valdes ve Own J. Miller, 175-186. Toronto: University of Toronto Press.

---. 1991a. “The Function of Fiction in Shaping Reality.” A Ricoeur Reader: Reflection and Imagination içinde, derleyen Mario J. Valdes, 117-136. Toronto: University of Toronto Press.

---. 1991b. “Life in Quest of Narrative.” On Paul Ricoeur: Narrative and Interpretation içinde, derleyen David Wood, 20-33. London: Routledge.

---. 1991c. “Mimesis and Representation.” A Ricoeur Reader: Reflection and Imagination içinde, derleyen Mario J. Valdes, 137-158. Toronto: Toronto University Press.

---. 1992. Oneself as Another. Çeviren Kathleen Blamey. Chicago: The University of Chicago Press.

---. 2005. Zaman ve Anlatı: 1. Zaman-Olayörgüsü-Üçlü Mimesis. Çeviren Mehmet Rifat ve Sema Rifat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 1983.

---. 2010. Başkası Olarak Kendisi. Çeviren Hakkı Hünler. Ankara: Doğu Batı Yayınları.

---. 2019. Yorum Teorisi: Söylem ve Artı Anlam. Çeviren Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.

Sheerin, Declan. 2009. Deleuze and Ricoeur : Disavowed Affinities and the Narrative Self. London: Continuum.

Vlacos, Sophie. 2014. Ricoeur, Literature and Imagination. New York: Bloomsbury

İndir

Yayın Tarihi

30-07-2024

Nasıl Atıf Yapılır

ÇELİK, e. M. (2024). Paul Ricoeur’ün Üçlü Mimesis Anlayışı ve Edebiyatın Etkileme Gücü. POSSEIBLE, 13(1), 1–15. https://doi.org/10.5281/zenodo.12800279

Sayı

Bölüm

Makaleler

Aynı yazar(lar)ın dergideki en çok okunan makaleleri