Düşünce Zanaati

Poe ve Lovecraft'ta Bir Ölüm Kalım Meselesi

Özet

Edgar Allan Poe ve H. P. Lovercraft, psikanalitik ve felsefi tartışmaların nesnesi haline geldikçe popüler kurmaca yazarı imajından kurtulmuşlardır. Bu iki önemli edebi figürün bir evi, bir dağ gölünü, bir gözü, bir canavarı ya da bir kenti betimlerken ortaya koydukları özgün tarz, canlıyla cansız arasında spekülatif bir belirlenemezlik alanı açar. Sigmund Freud’un “Tekinsiz” ve Haz İlkesinin Ötesinde adlı çalışmalarında ele aldığı bu sorunsal, spekülatif gerçekçilik ve nesne yönelimli ontoloji gibi çağdaş felsefelerde farklı biçimlerde ifade bulmuştur. Spekülatif gerçekçilik Quentin Meillassoux’dan ilham alırken, nesne yönelimli ontolojinin temellerini atan düşünür Graham Harman’dır.  Bu makale, insan zihninin zar benzeri yapılanışının Poe ve Lovecraft tarafından nasıl tasvir edildiğini ortaya koymak amacıyla Meillassoux’nun kopma (rupture) kavramından yola çıkacak, bu kavramı Freud’un belirlenemezlik üzerine söyledikleriyle ilişkilendirecek ve son olarak Harman’ın Lovecraft yorumundan yararlanacaktır. Makalede atıf yapılan “Usher Malikânesinin Çöküşü,” “Gammaz Yürek”, “Cthulhu’nun Çağrısı” ve “Deliliğin Dağlarında” öykülerinin örneklediği üzere, Poe’nun ve Lovecraft’ın farklı biçimlerde de olsa edebiyatlarında düşünce zanaati diye adlandırılabilecek bir şeyi ortaya koyduları iddia edilecektir. Buna göre canlı ve cansız, belirlenemezliği ve spekülatif düşünceyi üretmek üzere dokunan zar benzeri yüzeylerde dolaylı bir iletişime geçer.